Gezonder leven dankzij zoutvervangers in de keuken? Was het maar zo simpel
In januari 2025 publiceerde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een nieuwe richtlijn over natriumarme zoutvervangers, de zogenaamde LSSS-zouten (Lower-Sodium Salt Substitutes). Deze aanbeveling is uitsluitend gericht op het zout dat we in onze keuken gebruiken en is niet van toepassing op zout dat in de voedingsindustrie wordt verwerkt. De WHO stelt dat de wereldwijde reductie van zoutconsumptie te traag verloopt en adviseert om klassiek keukenzout te vervangen door kaliumchloride. Maar wie de richtlijn zorgvuldig leest, ziet dat de WHO sterk benadrukt dat deze aanbeveling niet blindelings gevolgd mag worden.
Vervangen we binnenkort keukenzout door een zoutvervanger in de keuken? Zo simpel is het niet.
Het echte probleem: verborgen zout in bewerkte voeding
De WHO-richtlijn leidde tot mediakoppen als "Weg met keukenzout!", maar de grootste boosdoener is niet het zout in uw keukenkast. Het overgrote merendeel van de zoutinname in Westerse landen komt van verborgen zout in bewerkte voedingsmiddelen zoals snacks, kant-en-klare maaltijden en fastfood.1
Wie gevarieerd en evenwichtig eet, hoeft zich weinig zorgen te maken over een snufje keukenzout in een verse, huisgemaakte maaltijd. Uit verschillende studies blijkt zelfs dat het onduidelijk is of natriumreductie daadwerkelijk tot gezondheidsvoordelen leidt.2
De beperkingen van zoutvervangers
De mediaberichtgeving dat we de gezondheidsrisico's van een te hoge zoutconsumptie simpelweg kunnen vermijden door keukenzout te vervangen door zoutvervangers, is kortzichtig en zelfs misleidend. Bij de aanbeveling van zoutvervangers moeten namelijk ook psychologische, ecologische, smaaktechnische én gezondheidsaspecten in overweging worden genomen.
- Smaak: Kaliumzout heeft een bittere en metaalachtige smaak. Consumenten lusten het enkel als het maximaal 30% kaliumchloride bevat en 70% regulier keukenzout.3
- Consumptiegedrag: Zoutvervangers verminderen de smaakvoorkeur van consumenten niet voor zoute producten. Onderzoek wijst er zelfs op dat mensen tijdens het koken meer doseren met kaliumchloride dan met regulier keukenzout. Hierdoor daalt de natriuminname nauwelijks, terwijl de kaliuminname stijgt, wat tot op heden onbekende gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.4
- Duurzaamheid: Kaliumchloride wordt gewonnen uit mijnzouten, wat een energie-intensief proces is met een grotere milieu-impact dan natuurlijk verdampte zouten zoals zeezout.5
- Gezondheid: De WHO waarschuwt dat kaliumzout niet aanbevolen wordt voor zwangere vrouwen, kinderen en nierpatiënten. Daarnaast zouden de – vermoedelijke - voordelen van zoutvervangers enkel gelden voor mensen met een al reeds verhoogd cardiovasculair risico.6
- Jodiumtekort: Minder dan de helft van de zoutvervangers bevat op heden jodium, essentieel voor een gezonde schildklierwerking. Een thema dat hoog aangeschreven staat op de agenda van de Verenigde Naties. Wie volledig overschakelt op zoutvervangers, loopt dan weer risico op een jodiumtekort.7
Sterke regionale verschillen
De WHO stelt dat de manier waarop we voedingszout consumeren sterk verschilt per land. In China wordt zout voornamelijk toegevoegd tijdens het koken, terwijl het in Westerse landen vooral in bewerkte voeding zit. Hierdoor is het vervangen van keukenzout door zoutvervangers vooral effectief in landen zoals China, maar minder relevant in Europa.8 Bovendien waarschuwt de WHO dat het gebruik van LSSS in bereide voeding nog niet voldoende is onderzocht en mogelijke gezondheidsrisico’s met zich meebrengt.9 Tot slot erkent de WHO zelf dat het bewijs voor de voordelen van zoutvervangers van lage kwaliteit is en verder moet onderzocht worden.
Conclusie: samenwerken aan bewuste zoutconsumptie
Als Europese zoutproducent zien wij de WHO-aanbeveling vooral als een kans om samen met de voedingsindustrie verder in te zetten op natriumreductie, eerder dan blindelings te focussen op zoutvervangers. Door innovatie en samenwerking zorgen we ervoor dat consumenten blijven genieten van smaakvolle maaltijden – met natrium- of kaliumchloride, maar vooral: met gezond verstand.
Een eerlijke dialoog over zout
Laten we helder zijn: deze tekst werd geschreven door ZOUTMAN, een Belgische zoutproducent. Wij zijn dus betrokken bij het debat. Met deze tekst willen we de impact van zout op de gezondheid niet in twijfel trekken. Integendeel, we erkennen het belang van bewuste zoutconsumptie – net zoals we bewuste voedingskeuzes in het algemeen belangrijk vinden.
Wat we wél willen, is een kritische dialoog voeren over de juiste interpretatie van de WHO-aanbeveling en de mediaberichtgeving hierover. Geef gerust uw opmerkingen door via sustainability@zoutman.com.
Bronvermelding
1 Use of lower-sodium salt substitutes: WHO guideline. Geneva: World Health Organization; 2025. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO, p. 17
2 Reducing Salt Intake for cardiovascular prevention, presentation by Prof. Dr. Jan A. Staessen, University of Leuven & Maastricht University
3 Use of lower-sodium salt substitutes: WHO guideline. Geneva: World Health Organization; 2025. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO, p. 21
4 Use of lower-sodium salt substitutes: WHO guideline. Geneva: World Health Organization; 2025. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO, p. 20
5 Ullmann’s encyclopedia of Industrial chemistry, Franz Götzfried & Stefan Schlag Leon Beraud
6 Use of lower-sodium salt substitutes: WHO guideline. Geneva: World Health Organization; 2025. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO, p. 19
7 Use of lower-sodium salt substitutes: WHO guideline. Geneva: World Health Organization; 2025. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO, p. VIII
8 Use of lower-sodium salt substitutes: WHO guideline. Geneva: World Health Organization; 2025. Licence: CC BY-NC-SA 3.0 IGO, p. 17
9 The road to finalizing the LLLS guideline, presentation by Professor Shiriki Kumanuika
